Journal of Medicinal Herbs
Volume:10 Issue: 2, Summer 2019

گیاه پورتار Cymbopogonolivieri گیاهی پایا است که به طو ر طبیعی در ایران رویش دارد. در این تحقیق گیاه پورتار از اطراف شهر خاش جمع آوری شده و ترکیبات اسانس اندام های هوایی آن موردبررسی قرار گرفت.

اسانس به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر تهیه شد.تجزیه اسانس و شناسایی ترکیبات موجود درآن به وسیله تکنیک های کروماتوگرافی گازی وGC-MS انجام شد.

اسانس اندام های هوایی گیاه پورتار جمع آوری شده در ادریبهشت ماه با راندمان 49/2 درصد وزنی/وزنی و اسانس اندام های هوایی جمع آوری شده در بهمن ماه با راندمان 21/1 درصد وزنی/وزنی استخراج شدند. در اسانس گیاه جمع آوری شده در اردیبهشت 19 ترکیب که 86/98 درصد از کل اسانس را در بر می گرفت،شناسایی شد. اجزای اصلی تشکیل دهنده این اسانس شامل پیپریتون (65/51%)، المول (37/12%)،الفا-ترپینولن (08/6%)، ژرماکرن (65/4%) بودند. در اسانس گیاه پورتار جمع آوری شده در بهمن ماه 20 ترکیب که 65/99 درصد از کل اسانس را در بر می گرفت، شناسایی شد. اجزای اصلی تشکیل دهنده شامل پیپریتون (06/43%)، المول (72/32%)، بتا-اودسمول (42/13%)،کاتکول دی استات (62/4%) بود.

بیشتر ترکیبات موجود در اسانس این گونه مورد بررسی به عنوان مواد موثر دارویی محسوب می شوند و بنابراین می توانند در صنعت داروسازی کاربرد داشته باشند.

آلودگی های کوکسیدیایی همه ساله در مناطق مختلف دنیا، چه به صورت کوکسیدیوز بالینی و یا تحت بالینی باعث خسارات اقتصادی زیادی در صنعت طیور می گردد. لذا هدف از این مطالعه مقایسه عصاره پوست انار در مقایسه با داروی تولترازوریل بر دفع اووسیت آیمریا و آسیب شناسی روده می باشد.

در این مطالعه که از 180 قطعه جوجه یک روزه نژاد روسی استفاده شد، بعد از آلوده نمودن جوجه ها با اووسیت ایمریا در سن 21 روزگی و دادن زمان تا بروز علایم و اخذ نمونه مدفوع جهت شمارش تعداد اووسیت ها در مدفوع، دوره درمان با داروی تجاری تولترازوریل (2 روز) و عصاره پوست انار (7روز) با غلظت های 100 و200 و400  ppm، آغاز شد. در پایان دوره، نمونه مدفوع جهت بررسی میزان آسیب های بافتی حاصل از بیماری بعد از درمان، از روده کور به صورت تصادفی تهیه و به آزمایشگاه ارسال گردید. در نهایت، لام های هیستوپاتولوژی تهیه شده و نتایج آماری حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها بررسی شدند.

 نتایج بیانگر کاهش قابل توجه میزان اووسیت دفعی در مدفوع، کاهش ضایعات پاتولوژی ناشی از کوکسیدیوز و حذف مراحل زندگی انگل در روده کور، در گروه های تحت درمان با عصاره پوست انار (400>200>100) بود. بدین ترتیب که در گروه آلوده شده و بدون درمان، در روده کور خونریزی، نکروز و مراحل زندگی انگل مشاهده شد. این علایم در گروه درمان شده با غلظت ppm100 عصاره انار نیز به طور خفیف مشاهده شد. در گروه درمان شده با غلظت ppm 400 عصاره هیچ کدام از علایم ذکر شده مشاهده نشد.

با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق و نیز با در نظر گرفتن عوارض شیمیایی داروها، می توان از عصاره پوست انار به عنوان درمان کمکی جهت کنترل بیماری کوکسیدیوز طیور استفاده نمود

 افزایش ماندگاری در سبزی های آماده برای مصرف با توجه به اینکه ضایعات میوه و سبزی در کشور رو به افزایش است از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از تحقیق حاضر، تهیه پوشش های خوراکی از پروتئین آب پنیر و اسانس رزماری و تاثیر آن روی انبارمانی اسفناج می باشد.

در این تحقیقپوشش ها با ساخت یک محلول 2 درصد از کنسانتره پروتئین آب پنیر در آب مقطر تهیه شدند. اسانس رزماری نیز به نسبت 3/0 و 6/0 درصد اضافه گردید. برای عمل پوشش دادن، اسفناج ها به مدت 3 دقیقه درون محلول پوشش ها غوطه ور شده و پس از خشک شدن، درون ظروف یکبار مصرف قرار گرفتند. نمونه های پوشش دار و بدون پوشش به مدت 10 روز در یخچال نگهداری شدند. در روزهای 1، 3، 6، 8 و 10 روز میزان کاهش وزن، pH، میزان کلی فرم و شمارش کلی باکتری های نمونه انجام شد.

نتایج نشان داد که حداقل مقدار مهارکنندگی اسانس رزماری بر روی باکتری اشرشیاکلی ppm10000 بود ولی با توجه به آزمون حسی از درصدهای کمتر استفاده شد. پوشش اسانس رزماری در غلظت 6/0 درصد توانست میزان بار میکروبی کل و کلی فرم را در طی 10 روز به ترتیب 57/0 و 23/0 logCFU/g کاهش دهد. همچنین کاهش میزان pH در این نمونه در روز آخر به میزان 46/0 از نمونه شاهد کمتر بود (05/0>P). استفاده از کنسانتره آب پنیر در پوشش نیز دارای باعث جلوگیری از افت وزن، کاهش ورود اکسیژن و تاثیرات ضدمیکروبی بود.

با توجه به نتایج این تحقیق، پوشش آب پنیر به همراه اسانس رزماری می تواند بر اساس ویژگی های ارگانولپتیکی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی کیفیت و مدت زمان انبارداری اسفناج را تا مدت 10 روز و چهار روز بیشتر از نمونه بدون پوشش حفظ نماید.

استخراج ترکیبات فنولی از باقی مانده محصولات کشاورزی برای توسعه محصولات با ارزش افزوده مهم است. بادام (Prunusamygdalus) یکی از محصولات کشاورزی بومی کشور است که به مقدار زیاد در کشور پرورش داده می شود. در این مطالعه از پوست سبز بادام به عنوان یک محصول جانبی که امروزه صرفا برای تغذیه دام استفاده می شود جهت بررسی استخراج ترکیبات فنولیک و خاصیت آنتی اکسیدانی آنها استفاده شده است.

در این تحقیق استخراج ترکیبات فنولی با استفاده از امواج فراصوت به روش سطح پاسخ و با کمک نرم افزار مینی تب مورد بررسی قرار گرفته و اثر چهار پارامتر دما، زمان تیمار با فراصوت، فرکانس امواج فراصوت و غلظت اتانول هر کدام در پنج سطح بر میزان استخراج ترکیبات فنولی مورد بررسی و بهینه سازی قرار گرفت. در نهایت تاثیر نسبت حلال به ماده جامد بر میزان استخراج این ترکیبات بررسی شده م با روش متداول سوکسله مورد مقایسه قرار گرفت.

نتایج آزمون ها بر اساس طراحی انجام شده نشان داد که مقدار بهینه استخراج در شرایطی که اتانول 86 %، دما 50 درجه سانتی گراد، زمان 75 دقیقه و فرکانس 163هرتز باشد به دست می آید. همچنین تاثیر نسبت حلال به ماده جامد (پوست بادام) در نسبت های (w/w 1:10، 1:20، 1:30، 1:40) طبق شرایط بهینه به دست آمده در مرحله قبل با امواج فراصوت ارزیابی گردید و ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره های استخراج شده در این شرایط با روش مهار رادیکال آزادDPPH اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد بیشترین مقدار ترکیبات فنولیک و ظرفیت آنتی اکسیدانی در نسبت 40:1 حلال به ماده جامد به ترتیب برابر 19/1134 میلی گرم بر گرم ماده خشک و 42/87 درصد به دست آمد. نتایج این نسبت از حلال و ماده جامد با نتایج به دست آمده از استخراج ترکیبات فنولیک با روش سوکسله و در حضور اتانول خالص تفاوت معناداری را در ترکیبات فنولیک و ظرفیت آنتی اکسیدانی آن نشان داد.

 کاربرد تکنیک های جدید از جمله امواج فراصوت در استخراج ترکیبات فنولی از منابع گیاهی می تواند راهکار موثری نه تنها برای افزایش میزان استخراج این ترکیبات باشد بلکه به دلیل زمان کوتاهتر، آسیب کمتری نیز به این ترکیبات وارد می شود.

 پاغازه و والک سوری دو گیاه بومی ایران هستند که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند. ظرفیت بالای آنتی اکسیدانی آنها در کنار مصارف خوراکی سبب می شود تا از آنها بتوان در بسیاری از مواد غذایی استفاده کرد. مطالعه حاضر به منظور شناسایی ترکیبات شیمیایی و بررسی خصوصیات آنتی اکسیدانی عصاره گیاهان پاغازه و والک سوری در روغن سویا انجام شد.

پس از جمع آوری و خشک کردن گیاهان، عصاره هیدروالکی آنها استخراج شد. عصاره گیاهان با استفاده از دستگاه GC-MS به منظور شناسایی ترکیبات شیمیایی مورد استفاده قرار گرفت. درصد به دم اندازی رادیکال های آزاد DPPH و میزان ترکیبات فنولی کل در هر کدام از عصاره ها مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس عصاره های گیاهی با غلظت های200، 600 و 1000 ppm به روغن سویا افزوده شده و شاخص هایی همچون اندیس پراکسید، تیوباربیتوریک اسید، دی ان و تری ان های مزدوج و عدد اسیدی پس از حرارت دهی در دمای 120 درجه سانتیگراد مورد ازیابی قرار گرفتند.

 تیمول در عصاره والک سوری و استیل تیمول در عصاره پاغازه به عنوان فراوان ترین ترکیبات شیمیایی شناسایی شدند. مشخص شد که درصد به دام اندازی DPPH در هر دو نوع عصاره با افزایش غلظت، افزایش پیدا کرد. درصد به دام اندازی در عصاره گیاه پاغازه بیشتر از والک سوری بود. میزان ترکیبات فنولی کل موجود در عصاره گیاهان پاغازه و والک سوری به ترتیب 12/70 و 32/40 میلی گرم گالیک اسید در هر گرم عصاره بود. میزان اسیدیته روغن سویا در طی 3 روز حرارت دهی در 120 درجه سانتیگراد در تمامی تیمارها افزایش پیدا کرد و در تیمار حاوی عصاره والک سوری بیشتر بود. میزان دی ان و تری ان های مزدوج، اندیس تیوباربیتوریک اسید و پراکسید در روزهای مختلف در روغن حاوی عصاره گیاه پاغازه به مراتب کمتر از والک سوری بود.

 کاربرد عصاره پاغازه به عنوان یک ترکیب طبیعی در مواد غذایی حاوی روغن و چربی، به جهت اثرات آنتی اکسیدانی بالا و به تعویق انداختن فساد اکسیداتیو پیشنهاد می گردد.

 گزنه رومی با نام علمی Urticapilulifera از تیره Urticaceae، گیاه چند ساله علفی است که ارزش غذایی و دارویی زیادی داشته و مدت های مدیدی است که از اندام های مختلف آن برای درمان امراض استفاده می شود. دانه این گیاه سرشاراز موسیلاژ بوده و در این تحقیق تاثیر موسیلاژ گزنه بر خواص فیزیکوشیمیایی و بافتی کیک مورد ارزیابی قرار گرفته است.

در این مطالعه به بررسی تاثیر درصدهای مختلف این هیدروکلویید بومی (صفر، 1/0، 2/0، 3/0، 4/0 و 5/0 درصد) بر ویژگیهای کیفی، بافتی و حسی نمونه های کیک در قالب طرح کاملا تصادفی پرداخته شد.

نتایج نشان داد که بالاترین دانسیته ظاهری مربوط به نمونه شاهد (صفر درصد) بوده و استفاده از موسیلاژ دانه گزنه منجر به کاهش این ویژگی در نمونه های کیک شد. افزودن موسیلاژ تا 3/0 درصد باعث کاهش سفتی پوست و مغز کیک در روز اول شده و در پایان دوره نگهداری (روز 30) همه نمونه های حاوی موسیلاژ نرمی بیشتری نسبت به شاهد نشان دادند. در پایان دوره نگهداری بیشترین مقبولیت حسی مربوط به نمونه حاوی 2/0 درصد موسیلاژ و کمترین مقبولیت مربوط به نمونه شاهد بود.

 استفاده از موسیلاژ گزنه در محصولات نانوایی، به خصوص کیک اسفنجی، می تواند خواص بافتی را بهبود داده و عمر ماندگاری این محصولات را افزایش و علایم بیاتی را کاهش دهد.

 یکی از گونه های ارزشمند ودارویی تیره ی گلسرخ (Rosaceae)، گل محمدی با نام علمی (RosadamasceneMill.) می باشد. اسانس این گیاه خاصیت ضدباکتریایی، ضدمیکروبی و آنتی اکسیدانی دارد. به منظور بررسی خصوصیات فیتوشیمیایی این گونه در استان چهارمحال و بختیاری، تحقیق حاضر در رویشگاه های مختلف شمال استان چهارمحال و بختیاری در بهار سال 1396 انجام شد.

این گیاه از پنج منطقه در استان، شامل شهرکرد، سامان، چمچنگ، چغاخور و منطقه بن در مرحله ی گلدهی کامل جمع آوری شد. از نمونه های گیاهی جمع آوری شده در سه تکرار با روش تقطیر با آب، اسانس گیری به عمل آمد. اسانس ها با استفاده از گازکروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی  GC/MS تجزیه ی شیمیایی شدند.

 با توجه به نتایج تجزیه فیتوشیمی اسانس، حدود 19 ترکیب شناسایی شد که تقریبا در حدود 100-80 درصد از کل اسانس را شامل می شود. مهمترین ترکیبات عبارت از: سیکلوهگزان، منتون، منتول، سیترونلول، تیمول، متیل استات، ایزوبوتیل فتالات، هپتادکان، نانودکان، هنیکوزان، تریکوزان بودند. نتایج تجزیه داده ها نشان داد که تفاوت معنی داری بین ترکیبات گیاه گل محمدی در مناطق مورد مطالعه وجود دارد. بهترین اکوتیپ به لحاظ داشتن هنیکوزان و هپتادکان جمعیت های جمع آوری شده از منطقه چمچنگ، به لحاظ داشتن تیمول، جمعیت جمع آوری شده از منطقه شهرکرد و بهترین جمعیت از لحاظ سیترونلول منطقه چغاخور و بهترین اکوتیپ از لحاظ منتول منطقه بن، بهترین منطقه از لحاظ منتون و سیکلوهگزان منطقه سامان می باشد.

 می توان نتیجه گرفت علاوه بر عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی هم به عنوان عامل اصلی در میزان ترکیبات ثانویه گیاه نقش دارند و بر اساس ترکیبات دارویی مورد نیاز می توان اقدام به جمع آوری گل محمدی از مناطق مختلف نمود.

ریزجلبک ها، یکی از منابع نویدبخش برای غذاهای جدید ومحصولات غذایی فراسودمند بوده و به دلیل داشتن ترکیب شیمیایی متعادل، می توانند به منظور افزایش ارزش تغذیه ای غذاها مورد استفاده قرار گیرند. دانستن ویژگی های فیزیک و شیمیایی آن ها، به منظور انتخاب مناسب ترین ریزجلبک برای برنامه های کاربردی فناوری غذایی و توسعه غذاهای جدید لازم است.

 در این تحقیق سس مایونز با درصد های 1/0 ، 3/0 و 5/0 درصد از هر یک از جلبک ها اسپیرولیناپلاتنسیس و کلرلاولگاریس و همچنین قارچ گانودرما در فرمولاسیون سس مایونز مورد استفاده قرار گرفت. آزمون های پایداری امولسیونی، ویسکوزیته، عدد پراکسید، pH، اندازه ذرات، خصوصیات رنگ سنجی و همچنین کپک و مخمر در بازه های زمانی روز تولید، ماه اول، ماه دوم و ماه سوم نگهداری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمون ها با روش آنالیز واریانس دو طرفه و در سطح معنی داری 05/0 درصد و با نرم افزار Minitab 16 مورد ارزیابی قرار گرفت.

 نتایج نشان داد که شاخص های ویسکوزیته، اندازه ذرات، پایداری امولسیونی، عدد پراکسید، pH، شاخص روشنایی و همچنین جمعیت کپک و مخمر کاهش معنی داری یافت. نهایتا تیمار T10 با مقادیر 1/0 درصد از هریک از جلبک های اسپیرولیناپلاتنسیس، کلرلاولگاریس و گانودرما لوسیدوم به عنوان تیمار بهینه انتخاب شد.

 ریزجلبک ها غنی از پروتئین، رنگیزه، کربوهیدرات، اسیدهای چرب و ویتامین و مواد معدنی پروتئین هستند که می توانند در غنی سازی مواد غذایی مورد استفاده قرار بگیرند.